Oleje silnikowe - oznaczenia

Olej silnikowy we współczesnych samochodach jest jak krew. Pełni niezwykle ważną funkcję, a mimo tego, wciąż wielu kierowców nie posiada nawet podstawowych informacji na ten temat.

Kierowcy nie wiedzą jakie są rodzaje olejów silnikowych,  jak należy dobrać olej do swojego auta oraz co ile należy go wymieniać. Niestety są też tacy co oleju nie wymieniają dopóki na kokpicie nie zaświeci się kontrolka sygnalizująca jego brak. Producenci natomiast konstruując nowoczesne silniki nie biorą już pod uwagę, że właściciel o tym zapomni, ... no cóż jeśli zapomni - to oni zarobią - sprzedając mu nowy silnik lub drogie części zamienne. Tak właśnie koło się zamyka.

Świadomy kierowca, który czyta instrukcję obsługi - nie będzie miał tego problemu.

Oleje silnikowe dzielimy na trzy rodzaje:

- mineralne

- półsyntetyczne

- syntetyczne

Różnią się one oczywiście właściwościami z powodu odmiennego procesu produkcji. Tradycyjne oleje mineralne są rafinowane z ropy naftowej. Oleje syntetyczne natomiast, powstają w wyniku syntezy surowców lub pochodnych ropy naftowej.

Które sa najlepsze ?

Oczywiście - SYNTETYCZNE!
Oleje syntetyczne zapewniają zdecydowanie bardziej wydajną ochronę ruchomych elementów silnika i chłodzenie niż oleje mineralne. Posiadają też niska lepkość, dzięki czemu są one zdolne pokryć narażone powierzchnie silnika w niskich temperaturach (w których to gęstość każdego oleju silnikowego znacznie wzrasta).

Mówiąc o lepkości, nie sposób wytłumaczyć oznaczenia olejów silnikowych. Zapewne wielu kierowców zastanawiało się nad znaczeniem nazwy oleju, np. „5W-40”. Jest to tzw. klasyfikacja lepkościowa SAE, opracowana przez Amerykańskie Stowarzyszenie Inżynierów Samochodowych.

Pierwsze cyfry, znajdujące się przed literą „W” są oznaczeniem płynności w niskiej temperaturze. W naszych, polskich warunkach dobrze jak ta liczba jest mała, bowiem oznacza to, że niska może być także temperatura otoczenia, przy której olej nie traci swych właściwości smarnych. Oleje o symbolach odpowiednio 0W, 5W 10W przyczyniają się do łatwego rozruchu jednostki napędowej oraz sprawnego dopływu smaru do wszystkich zakamarków silnika, nawet w bardzo niskich temperaturach.

Odwrotnie jest w przypadku cyfr, znajdujących się po myślniku. Oznaczają one bowiem lepkość w wysokiej temperaturze. I tutaj zastosowana jest podobna zasada - im większa jest cyfra, tym wyższa może być temperatura otoczenia, w jakiej dany olej powinien być stosowany. Oleje o symbolach 40, 50 i 60 zapewniają idealne smarowanie silnika w odpowiednio wyższych temperaturach atmosferycznych.

Na opakowaniu każdego oleju silnikowego można znaleźć oznaczenie lepkości według SAE.
SAE wyróżnia 11 klas lepkości:

• 6 klas zimowych oznaczonych liczbą i literą W: 0W, 5W, 10W, 15W, 20W, 25W
• 5 klas letnich: 20, 30, 40, 50, 60

I tak, zwracając uwagę na specyfikację, możemy wywnioskować czy dany olej jest syntetyczny czy mineralny. Jak zatem już po oznaczeniu klasy lepkościowej poznać jego rodzaj:
Oleje mineralne - 15W-40, 15W-50,
Oleje półsyntetyczne - 10W-40,
Oleje syntetyczne - 0W-30, 0W-40, 5W-30, 5W-40, 5W-50, 10W-60,

Jak łatwo zauważyć te o największej rozpiętości swoich właściwości - będa syntetyczne.

Kolejną klasyfikacją, którą stosuje się odnośnie olejów silnikowych, to klasyfikacja jakościowa. Skoncentrujemy się na tej, opracowanej przez Europejskie Stowarzyszenie Producentów Silników, tj. klasyfikacji ACEA.

Klasyfikacja ta wyróżnia normy olejów dla silników benzynowych oznaczane literą „A”, silników Diesla w samochodach osobowych oznaczane literą „B”, silników dieslowskich w samochodach osobowych wyposażonych w DPF (filtr cząstek stałych) oznaczane literą „C” i silników Diesla w samochodach ciężarowych oznaczane literą „E”. Po literze oznaczającej rodzaj silnika umieszczana jest cyfra oznaczająca określoną grupę silników, w jakich dany olej może być stosowany. 

W tej klasyfikacji - im wyższe oznaczenie cyfrą - tym wyższa jakość oleju i wyższa jego cena.

Klasyfikacja ACEA A:
A1 - Jakość standardowa. 
A2 - Wysoka jakość standardowa. 
A3 - Wyższa jakość zachowania w stosunku do temperatury oraz oksydacji.
A4 - Kategoria zarezerwowana dla przyszłych konstrukcji silników benzynowych wyposażonych w bezpośredni system wtrysku paliwa.
A5 - Oleje silnikowe dające możliwość redukcji konsumpcji paliwa oraz umożliwiające wydłużenie rekomendowanych przez producentów przebiegów między obsługowych. 

Niestety, trzeba uważać na kompatybilnośc oleju - sugerując się normą ACEA!

Jeśli już zatem wiemy co oznaczają specyfikacje olejów silnikowych, możemy zabrać się za wybranie odpowiedniego oleju. Generalnie zasada powinna być jedna – stosować się do zaleceń producenta. Oczywiście, jeśli kupujemy auto prosto z salonu problemu nie ma żadnego, bowiem wszelkie informacje są zawarte w instrukcji obsługi auta. Problem może jednak nastąpić, jak kupimy samochód z drugiej ręki. Jeśli posiadamy informację o tym, z jakiego rodzaju oleju korzystał poprzedni właściciel, w większości przypadków powinniśmy lać olej o takiej samej specyfikacji.

Jeśli zaś nie wiemy i tego, powinniśmy kierować się przede wszystkim... zdrowym rozsądkiem. Wielu kierowców w przypadku aut średniego wieku leje olej półsyntetyczny, który ma lepsze właściwości niż mineralny, a jest mniej „inwazyjny” niż syntetyk. Najgorszą opcją jest łamanie wszelkich reguł dotyczących klas lepkości, jakości oraz kierowanie się tylko i wyłącznie ceną produktu. Wielu fachowców odradza korzystanie z oleju syntetycznego, jeśli poprzednio był wykorzystywano olej mineralny. Syntetyk ma bowiem niezwykle wydajne właściwości myjące, i w sytuacji gdy poprzedni właściciel stosował olej mineralny, może to spowodować rozszczelnienie silnika i wypłukanie osadów. A to natomiast oznacza poważne ryzyko zatkania kanałów olejowych i zatarcia silnika.
 
Dodatkowym argumentem jest fakt, iż większość uszczelnień starszych silników wykonywana była z gumy o specyfikacji nie przystosowanej do działania ze związkami zawartymi w oleju syntetycznym. Dlatego też dla silników starszej konstrukcji o relatywnie dużym przebiegu w zupełności wystarczą oleje mineralne, tym bardziej, że są one najgęstszymi olejami spośród wszystkich. Przy dużych przebiegach i znacznym zużyciu mechanicznych elementów silnika oleje mineralne i półsyntetyczne smarują znacznie lepiej, niż syntetyczne. Niwelujemy tym samym ryzyko wspomnianych rozszczelnień.

Jeśli już wiemy jaki olej lać do naszego samochodu, powstaje kolejne pytanie ...

Co ile należy wymieniać olej silnikowy?

Tutaj również decydujące znaczenie ma zalecenie producenta auta. Obecnie normy producentów wyznaczają okresy wymiany oleju w silnikach benzynowych po pokonaniu nawet 30 000 km. Z kolei w silnikach diesla z wtryskiem bezpośrednim wartością graniczną jest 20 000 km, a w pozostałych jednostkach wysokoprężnych - 15 000 km. W pewnych samochodach (chociażby w Mercedesie czy BMW) o wymianie przypomina nam komputer pokładowy, zależnie od stanu oleju.
Dziś producenci pozwalają długo jeździć na oleju, ale nie zapominajmy że stawiają na oleje wysokiej jakości, jadnak czy my takie lejemy? 

Pamiętajmy, że olej się starzeje. Czynniki fizyko-chemiczne zmieniają jego właściwości smarne, co przekłada się na coraz gorszą ochronę silnika. Trzeba pamiętać, że olej wychwytuje część zanieczyszczeń powstających w komorach spalania, zbiera opiłki metalu ze zużywających się elementów silnika i jest poddawany ogromnym obciążeniom termicznym oraz mechanicznym.

Więc .....

Nie zaszkodzi wymienić oleju wcześniej i już normą stało się, że właściciele chcący uniknąć awarii silników - wymieniają oleje co 15 tys. km - uprzedzając czasookresy rekomendowane przez producentów.
Pamiętaj! Przy wymianie oleju - wymieniamy zawsze filtr olejowy oraz powietrza!

Dobrym zwyczajem jest sprawdzanie poziomu oleju co 1000 km, a najlepiej przy okazji tankowania lub przed wyprawą „w trasę”. Łatwo można zrobić to samodzielnie, za pomocą popularnego „bagnetu”.

Jakie oleje są najlepsze ?
Hmmm....  tu będziemy konserwatywni i stawiamy na znanych i lubianych jak:
Castrol, Mobil 1, Shell, Elf, GM, Total, ..... wybór jednak należy do Was! 

Artykuł z serii "Szkoła profesjonalnego kierowcy"